De oorlog in Oekraïne heeft grote gevolgen voor onze bedrijven. Terwijl de energie-, grondstof- en loonkosten crescendo gaan, blijft de toename van de verkoopprijzen vooralsnog eerder beperkt. Zo blijkt uit een recente ondernemersbevraging van de Nationale Bank van België waar ook UNIZO aan meewerkt.
“De kosten én de lonen stijgen, maar ze worden weinig doorgerekend. Dit heeft een enorme impact op de rendabiliteit van de kmo’s.  Er heerst paniek bij de ondernemers. Zonder tempering van de kosten stevenen we af op een ramp”, zegt UNIZO-topman Danny Van Assche.

Als de kosten voor bedrijven stijgen, moeten economisch gezien ook de verkoopprijzen stijgen. Toch blijkt uit de bevraging van de NBB dat de exploderende inputkosten zoals energie, grondstoffen en transport zich niet vertalen in een evenredige stijging van de verkoopprijzen.  

“Hiervoor zijn diverse redenen”, stelt Danny Van Assche. “Een aantal bedrijven kan de kost simpelweg niet doorrekenen omdat ze contractueel gebonden zijn. Zo weigeren bijvoorbeeld in de voedingssector de grote retailers om de stijgende kosten van de producenten te vergoeden.” 

Ondernemers die de kosten wel kunnen doorrekenen in hun verkoop durven dit vaak niet voor de volledige som te doen. “Als de energiekost verdubbelt en de grondstofprijzen stijgen met meer dan 50 procent, kan een ondernemer die prijs vaak simpelweg niet onmiddellijk doorrekenen. Dit legt de rendabiliteit én het voortbestaan van vele bedrijven onder druk, zeker gezien de reserves de voorbije jaren door de coronacrisis zijn opgesoupeerd.” 

De volgende maanden en volgend jaar staat vele bedrijven nog een grote stijging van de loonkost te wachten. In meer dan 40% procent van de private sector wordt de spilindex gevolgd en stijgen de lonen onmiddellijk.  De andere ondernemingen voelen voorlopig alleen de loonstijging van de jongste aanpassing, zij moeten de grootste doorrekening nog krijgen. Of het nu onmiddellijk of in uitgesteld relais is, de loonstijgingen zijn van een nooit geziene omvang.  UNIZO gaat absoluut niet akkoord met de vraag van de vakbonden naar nog meer loon boven de automatische indexering en vraagt een strikte toepassing van de loonwet. Die  voorziet dat de loonkostenhandicap automatisch in rekening wordt gebracht bij de berekening van de maximaal beschikbare loonmarge 2023-2024.  

Oplossingen 

Uit de reacties van vele kmo’s blijkt dat het niet kunnen temperen van kosten leidt tot minder productie en dienstverlening, met schaarste tot gevolg. En dat kan alweer een turbo zetten op inflatie en dus loonkostenstijging. Om te vermijden dat kmo’s s en zelfstandigen overkop gaan door de combinatie van de coronacrisis en de stijgende energie- en grondstofprijzen zijn maatregelen nodig. Die moeten de energiefactuur verlichten, maar ook een eerlijke verdeling van de lasten van de crisis garanderen. 

Een van de sectoren waar de problematiek momenteel het meest prangend is, is de voedingsketen. Zij zitten tussen hamer een aambeeld, want hun eigen leveranciers proberen zoveel mogelijk de kostenstijgingen door te rekenen terwijl hun afnemers weigeren te delen in de kosten. Om dit op te vangen wil UNIZO dat er onderhandelingsplicht wordt opgelegd tussen partijen indien het economisch evenwicht van het contract in te grote mate is verstoord.  

Gezien de beperkte juridische en commerciële mogelijkheden van kleinere bedrijven moet gekeken worden of de weigering door de grote retailspelers geen misbruik uitmaakt van een positie van economische afhankelijkheid. UNIZO roept de Belgische Mededingingsautoriteit op om dit te onderzoeken, desnoods op bevel van de minister van Economie of de minister van Zelfstandigen, Kmo’s en Landbouw. 

Danny Van Assche: “Uiteraard moet gewaakt worden over de uiteindelijke consumentenprijs en moet voeding ten allen tijde betaalbaar blijven, maar de lasten en kosten van de crisis moeten gedragen worden door iedereen in onze maatschappij. De grote supermarkten mogen zich daar niet achter wegstoppen en moeten hun verantwoordelijkheid ten opzichte van de ketenpartners opnemen.” 

UNIZO wil de kosten voor de bedrijven op korte termijn getemperd zien. Dat kan via de verlaging van de bijzondere accijnzen op elektriciteit en aardgas, de verhoging van de energie-investeringsaftrek voor energiebesparende investeringen en door een samenaankoop en plafonnering van de gasprijs op Europees niveau. 

“Tenslotte is het onvermijdelijk dat de sociale partners moeten samenzitten om de impact van de enorme indexering op de rendabiliteit van de kmo’s te bekijken. Geen enkele kmo kan loonstijgingen van meer dan 10% op een jaar tijd verteren”, besluit Danny Van Assche.

Meer weten? 

Contacteer UNIZO-woordvoerder Gerrit Budts
M 0479/73 28 93 - E-mail: gerrit.budts@unizo.be