Circulaire economie brengt niet alleen voordelen met zich mee op vlak van klimaat en milieu, maar ook voor jou als ondernemer. Nog niet overtuigd? Wij zetten de belangrijkste opportuniteiten op een rij. 

In een circulaire economie wordt de levenscyclus van producten, onderdelen en grondstoffen zo lang mogelijk verlengd, onder meer door ze te recycleren, herstellen, hergebruiken en aan te bieden als diensten in plaats van als product. Zo creëert de circulaire economie minder afval, minder vervuiling en minder uitstoot ten opzichte van een lineaire economie, waarin spullen en grondstoffen relatief snel hun waarde verliezen en op het einde van hun levenscyclus bij het afval belanden. 

Volgens de laatste cijfers van Vlaanderen Circulair is ongeveer 21% van de Vlaamse economie vandaag circulair. Een toename van 5% ten opzichte van 2014, vooral te wijten aan de selectieve inzameling van afval en de uitbouw van een recyclage-industrie. Toch zijn er nog heel wat opportuniteiten om ook andere circulaire strategieën te implementeren. Naast voordelen voor de planeet, zijn er strategische en economische redenen om daar als ondernemer mee aan de slag te gaan. 

Tekst: Britt Buseyne

1. Bespaar op materiaal- en verwerkingskosten

Grondstoffen kosten geld en in de nasleep van de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne, blijven materiaal- en energieprijzen stijgen. Volgens het strategisch adviesbureau McKinsey kan een efficiënter gebruik van hulpbronnen doorheen de keten de materiaalbehoefte van Europese ondernemers met 17 tot 24% verminderen tegen 2030. Zo’n efficiënter gebruik van materialen en hulpbronnen zou het Europese bedrijfsleven jaarlijks zo’n 630 miljard euro kunnen besparen. 

Ook de Europese afval- en recyclagedoelstellingen spelen een rol in die berekeningen. Zo steeg het heffingstarief voor het verbranden van bedrijfsafval in december vorig jaar van 13,38 euro naar 25 euro per ton. Verschillende landen verscherpen ook  hun afvalbeleid. Vanaf 1 juli moet zo iedere ondernemer die een verpakt product op de Duitse markt brengt, zich registreren bij het verpakkingsregister LUCID en, afhankelijk van het type verpakking, voldoen aan extra verplichtingen rondom de terugname van verpakkingen. In België en Nederland zijn nieuwe wetgevingen rond (bedrijfs)afval op til vanaf 2023. 

2. Verwerf onafhankelijkheid van importeurs

Binnen de Vlaamse economie wordt er jaarlijks 342 miljoen ton aan materialen verzet. Daarvan wordt 87% (296 miljoen ton) ingevoerd uit het buitenland. Niet alleen op vlak van prijs, maar ook wat toeleveringszekerheid betreft, staan ondernemers vandaag voor forse uitdagingen. Op de lijst van kritieke grondstoffen (economisch belangrijk, maar qua bevoorrading moeilijk) van de Europese Commissie staan er inmiddels 27 materialen 'in het rood'. 

Door grondstoffen en materialen langer en met zo’n hoog mogelijke waarde in omloop te houden, zou onze economie meer zelfvoorzienend kunnen zijn en toeleveringsketens beter bestand tegen invloeden van buitenaf. Omdat de meeste materialen na verwerking ook weer naar het buitenland stromen, zit de Vlaamse industrie bovendien op een interessant knooppunt: het kan eigen circulaire knowhow exporteren en een voortrekkersrol spelen in circulaire oplossingen in de internationale handel. 

3. Creëer extra inkomstenstromen 

Circulaire economie gaat hand in hand met nieuwe verdienmodellen, waarbij bedrijven financieel rendement halen uit het verlengen van de levensduur van producten en het hergebruik van materialen. 

BULO kantoormeubelen werkt zo samen met NNOF om meubels die terugkomen een tweede leven te geven in nieuwe projecten. Bij Mic Mac Minuscule werken 8 ondernemende vrouwen voltijds aan het op maat samenstellen van geboortelijsten met gebruikte babyspullen. Veel van deze producten kennen maar een beperkt gebruik. Zij krijgen vandaag zelfs hun eigen producten terug retour voor een volgend gebruik. Het Mechelse KSTMIZED gaat met dezelfde ideeën aan de slag in de mode. Zij maakt unieke stukken met designer stofoverschotten en vergeten kledingstukken. Daarnaast is er ook Ebis, zij nemen einde-leasingfietsen over van de leasefirma, zetten ze volledig op orde en geven ze zo een tweede leven, in een markt waar de vraag groter is dan het aanbod.

Naast nieuwe inkomstenstromen, blijkt de circulaire economie ook een sterke groeimotor voor de creatie van jobs. In Vlaanderen steeg de werkgelegenheid in bedrijven met circulaire activiteiten de voorbije 10 jaar bijna 3 keer sneller dan in de hele Vlaamse economie. Op Europees niveau kan de circulaire economie naar schatting 1,2 tot 3 miljoen extra jobs creëren tegen 2030, met een grote variëteit aan benodigde scholingsgraad. 

4. Trek (nieuwe) financiële middelen aan 

In navolging van de EU Green Deal zijn er ook in de financiële wereld heel wat nieuwe regels en fiscale stimuli (in ontwikkeling) die een circulair businessmodel versnellen. Bedrijven die zich in de toekomst willen verzekeren van optimale financiële steun, hebben er dus baar bij om hun bedrijfsmodel circulair uit te bouwen. 

Ook vandaag maken diverse overheden en fondsen al middelen vrij voor circulaire economieprojecten. Bij Vlaanderen Circulair vinden ondernemers een overzicht van de Vlaamse overheden en fondsen die middelen vrijmaken voor circulaire projecten, waaronder de algemene innovatiesteun van Vlaanderen. Daarnaast stimuleren projectoproepen zoals Go Circular (Wallonië) en BeCircular (Brussel) bedrijven verspreid over België om circulaire initiatieven op poten te zetten, met subsidies gaande van 20.000 tot 200.000 euro. 

5. Versterk je imago naar klanten, medewerkers en partners 

Onder invloed van beleidsmatige veranderingen en instrumenten zoals het Europese Actieplan Circulaire Economie en de Vlaamse Green Deals, gaan steeds meer bedrijven op zoek naar partners die voorbereid zijn op een circulaire toekomst. In een snel veranderende wereld, willen bedrijven zich focussen op hun core business en ontzorgd worden. Ze willen bijvoorbeeld perslucht gebruiken, maar zonder te moeten investeren in een luchtcompressor en bijbehorend onderhoud en reparaties. Overheden en steden, met hun aankopen goed voor meer dan 15 procent van het bbp, hechten in toenemende mate belang aan duurzaamheid.

Ook de consument hecht vandaag belang aan authentieke en duurzame producten, en maakt hij meer en meer gebruik van een product zonder het zelf te hoeven bezitten. Diensten en producten moeten gepersonaliseerd zijn en ‘convenience’ is de nieuwe norm. Tenslotte speelt circulariteit ook een rol in de relatie van bedrijven tot hun (potentiële) werknemers. Maar liefst negen op de tien Vlamingen vindt het belangrijk dat het bedrijf waarvoor hij of zijn werkt milieubewust denkt en handelt. 

Waar wacht je nog op? 

Kortom, doorheen de keten zijn er verschillende redenen om als ondernemer aan de slag te gaan met circulaire economie. Bovendien staat Vlaanderen nu al aan de top als het gaat om het sluiten van de materiaalkringlopen. Die koppositie kunnen we verzilveren door te blijven innoveren en onze oplossingen en opgedane kennis op te schalen in binnen- en buitenland.