Wat is de erfregeling voor familiebedrijven?

Iedereen die iets ontvangt uit het bezit van een overledene, moet erfbelasting betalen op de waarde van die goederen. De Vlaamse overheid is bevoegd voor de inning van deze successierechten, die hier erfbelasting genoemd wordt. Wanneer u een eenmanszaak of vennootschap erft, is dat niet anders. Ook op de nettowaarde van die eenmanszaak of vennootschap moet u erfbelasting betalen. Erft u de zaak van uw vader, moeder of zelfs oom? Weet u hoeveel erfbelasting u moet betalen? Weet u dat er een verlaagd tarief bestaat en voor wie dat tarief geldt? Hieronder zetten we alles nog eens op een rijtje. Let op: de onderstaande regels gelden in Vlaanderen. De regels voor Brussel vind je hier. 

U erft, hoeveel moet u betalen?

Hoeveel erfbelasting u als erfgenaam moet betalen wanneer u van iemand erft, hangt af van twee factoren.

1. Eerst en vooral wordt de te betalen erfbelasting berekend op basis van de waarde van de erfenis. Net als bij de personenbelasting wordt met een systeem van schijven gewerkt. Hoe meer een erfgenaam erft, hoe sneller die in de hoogste schijven belandt en hoe hoger het bedrag aan erfbelasting zal zijn.
2. Verder wordt de erfbelasting bepaald op basis van de graad van verwantschap met de overledene. Zo betalen kinderen, kleinkinderen, ouders en partners de laagste erfbelasting. Wanneer het om een vererving gaat tussen ooms, tantes, neven en nichten of niet-familieleden, kan de belasting al snel oplopen tot meer dan de helft van de waarde van de erfenis. Bij de vererving van een familiale eenmanszaak of vennootschap, kan u gebruik maken van een 'gunstregime' of een verlaagd tarief in de erfbelasting.

Waarom een gunstregime?

De erfbelasting kan hoog oplopen. Vroeger was bij de opvolging van een eenmanszaak of onderneming niet anders. Het streven naar continuïteit van ondernemingen en een duurzame tewerkstelling heeft de overheid echter het geweer van schouder doen veranderen. Het kan niet de bedoeling zijn dat kinderen die een bedrijf van hun ouders erven, er zoveel erfbelasting op moeten betalen dat ze de zaak niet eens kunnen behouden. Daarom werd dat gunstregime in het leven geroepen.

Het voordeeltarief is er om de opvolging van familiebedrijven te stimuleren en het voortbestaan ervan te garanderen. Wanneer een bedrijfsleider tijdens zijn leven niet tot schenking is overgegaan, blijven zijn erfgenamen op die manier over een "vangnet" beschikken. En de werknemers die in het bedrijf tewerkgesteld zijn, bijgevolg ook.

Erft u ook aan een verlaagd tarief?

Niet iedereen kan zomaar gebruik maken van dat verlaagde tarief. Om in aanmerking te komen voor het gunstregime, moet u verwant zijn met de erflater.

• Voor erfenissen in rechte lijn of tussen partners betaalt de erfgenaam 3% belasting op de nettowaarde van het familiebedrijf.
• In de andere gevallen moet de erfgenaam 7% erfbelasting betalen van de nettowaarde van het bedrijf, wat nog steeds heel wat voordeliger is dan de normale tarieven.

Erft u van uw ouders een eenmanszaak met een nettowaarde van 500.000 euro, dan hoeft u daar bijvoorbeeld slechts 15.000 euro erfbelasting op te betalen. Om te kunnen blijven genieten van het gunstregime moet gedurende een periode van 3 jaar na het overlijden van de erflater voldaan worden aan onderstaande voorwaarden.

Voor familiale ondernemingen of eenmanszaken gelden de voorwaarden hieronder:

• U moet de eenmanszaak nog 3 jaar na het overlijden verderzetten.

• Het vastgoed van de onderneming dat u aan het verminderde tarief overgedragen kreeg, mag niet hoofdzakelijk als woning gebruikt worden.

Bij familiale vennootschappen gelden onderstaande regels:

• U moet de vennootschap tot drie jaar na het overlijden van de erflater verderzetten. Verder moet u elk van die drie jaren een jaarrekening opmaken en neerleggen

• Het kapitaal van de familiale vennootschap mag in de 3 jaar na het overlijden niet dalen door uitkeringen of terugbetalingen. Zoniet wordt de uitkering of de terugbetaling aan het normale tarief (en de normale schijven) belast

• Er moet sprake zijn van reële economische activiteit.

• De maatschappelijke zetel van de familiale vennootschap moet gedurende 3 jaar na het overlijden binnen de Europese Economische Ruimte worden behouden.

De Vlaamse Belastingdienst zal na verloop van 3 jaar nagaan of aan alle voorwaarden wel degelijk is voldaan. Indien dat niet het geval is, vervalt de vermindering en zullen de normale tarieven worden toegepast. Zoals u hieronder kan zien, klimmen die al snel de hoogte in.

Wat zijn de normale erfbelastingtarieven?

Voor wie niet van het gunstregime kan genieten, zijn dit de normale tarieven bij erfenissen in rechte lijn of tussen partners gelden volgende tarieven:

Bij erfenissen tussen andere familieleden gelden onderstaande tarieven:

Uit de tabellen blijkt dat de verschillen tussen de normale tarieven en het voordeeltarief aanzienlijk zijn.

• Erft u van uw broer een zaak waarvan de nettowaarde meer dan 75.000 euro bedraagt, dan betaalt u maar liefst 55% erfbelasting. Voor een bedrijf dat 500.000 euro waard is, geldt een erfbelasting van wel 254.500 euro.
• Indien u hetzelfde bedrijf van uw vader of partner erft, moet u 87.000 euro erfbelasting betalen. Een groot verschil in vergelijking met de 15.000 euro die u moet betalen wanneer u van het gunstregime gebruik maakt.

Wat met schenkingsrechten?

Om uw erfgenamen van erfbelasting te sparen, kan u tijdens uw leven uw zaak al wegschenken. Sinds 1 januari 2012 geldt er een regeling voor overdrachten van familiale ondernemingen en vennootschappen.

Er bestaat met name een volledige vrijstelling van schenkbelasting voor het schenken van een familiale onderneming of vennootschap. Uw erfgenaam moet dus 0% erfbelasting betalen. Het is het figuurlijke duwtje in de rug dat bedrijfsleiders moet aansporen tijdens hun leven al na te denken over eventuele opvolging. De toepassingsvoorwaarden voor de vrijstelling van schenkbelasting en het verlaagd tarief in de erfbelasting zijn identiek.

Voor meer informatie over één van de aspecten van erfbelasting die hier aan bod kwamen, kan u terecht bij uw notaris en op de website van de Vlaamse Belastingdienst www.belastingen.vlaanderen.be.