- "1 op 5 zelfstandigen en 1 op 3 kmo's in Brussel in zware geldnood!"
- "Reëel probleem nog groter dan momentopname weergeeft."

Na één jaar corona zitten 1 op 5 (19,5%) Brusselse zelfstandigen en dik 1 op 3 (36,6%) Brusselse kmo's in zware financiële problemen. Het gaat om bedrijven die door al hun geldreserves zitten en dringend nood hebben aan een financiële injectie om deze crisis te overleven. Opvallend daarbij is dat het overgrote deel één jaar geleden nog in blakende financiële gezondheid was. Focussen we ons enkel op die voordien gezonde groep zelfstandigen en kmo's, dan komen we nog altijd uit op respectievelijk 14,6% en 27,9% die vandaag in slechte financiële papieren zitten. Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van UNIZO en Graydon, bij bedrijven tot 50 werknemers, naar aanleiding van één jaar pandemie in ons land. 

De situatie is erg verontrustend, maar ze was nog veel erger geweest zonder de federale en Brusselse steunmaatregelen, die duidelijk hun nut hebben bewezen en hun doel niet hebben gemist. Als deze steunmaatregelen, waar UNIZO sterk heeft op aangedrongen en waarvoor de betrokken overheden grote inspanningen hebben geleverd, er niet waren geweest, dan zaten vandaag 21,2% van de Brusselse zelfstandigen die voor de crisis gezond waren in geldnood en 27,9% van de kmo's. Bij de zelfstandigen hebben de steunmaatregelen dus voor een vermindering met 30% gezorgd van het aantal financieel gehavende zelfstandigen, bij de kmo's gaat het om een vermindering met één vierde. Maar dat neemt niet weg dat de toekomst van in absolute cijfers 28.488 voorheen gezonde Brusselse zelfstandigen en kmo's (goed voor in totaal 78.000 voltijdse jobs of het equivalent daarvan) heel onzeker is (zie grafieken 6 en 8 onderaan).

 

Hoe lees je de ‘ninegrid-grafieken’ ? 

De x-as van de ninegrid toont de toestand van de ondernemingen op 12 maart 2020. In combinatie met de gegevens van vandaag (met inbegrip van de steunmaatregelen) krijgen we zo een vergelijkend beeld met de situatie waar de ondernemingen zich vandaag in bevinden. De rijen op de y-as projecteren de impact van de crisis zelf, inclusief de positieve effecten van de steunmaatregelen (zie grafieken 5 en 7). 

De onderste rij (segmenten 1, 2 en 3) bevat ondernemingen die zeer zware moeilijkheden ondervinden door de coronacrisis: zij hebben nood aan onmiddellijke cash-injecties. Het gaat om in Brussel om 19,5% van de zelfstandigen en 36,6% van de kmo’s in Brussel. 

Een visuele voorstelling van de financiële situatie  bij zelfstandigen en kmo's volgens de ninegrids van Graydon:

In de rij onderaan (segmenten 1,2 en 3) bevinden zich de zelfstandigen die snakken naar een onmiddellijke cash-injectie.
De rij in het midden (segmenten 4, 5 en 6) huisvest de zelfstandigen die aan de bodem van hun financiële reserves zitten.
In de rij bovenaan (segmenten 7, 8 en 9) zitten de zelfstandigen met voorlopig nog ruim voldoende reserves.

Eén en ander wordt duidelijk in onderstaande grafieken. Onze aandacht gaat in de eerste plaats naar ‘segment 3’ : de ondernemers en ondernemingen die op 12 maart 2020 in uitstekende gezondheid verkeerden, maar er vandaag, ondanks de vele steunmaatregelen, nog steeds niet goed voorstaan.  In Brussel is dit 14,6% van de zelfstandigen en 27,9% van de kmo’s (Segment 3).

Anton Van Assche, coördinator van de UNIZO-werking in Brussel stelt : ”Uit het rapport blijkt ook dat de Brusselse steunmaateregelen minder ondernemers uit de gevarenzone hebben getrokken dan in Vlaanderen. Wellicht is dat te wijten aan de focus die Brussel legde op bepaalde sectoren. In beide Gewesten raakt ongeveer 20% van de zelfstandigen en KMO’s, ondanks de steunmaatregelen, nog niet uit de gevarenzone. Het voortzetten van de steunmaatregelen, zeker en vooral voor die bedrijven en sectoren die momenteel nog altijd stil liggen of op een fractie van hun normale niveau draaien, blijft van levensbelang voor vele van de ondernemers in deze sectoren. De Regering kondigde gisteren nog een versterking aan van de steunmaatregelen voor de zwaar getroffen horeca, toeristische- en evenementensector aan. Ook de versterking van de middelen van Finance.brussels om de vele bedrijven in geldnood te helpen om toch al zeker te kunnen heropstarten, is van belang. Maar het allerbelangrijkste is een efficiënte uitrol van de vaccinaties en een stapsgewijze heropening om de ondernemers opnieuw te laten ondernemen. Ook een beleid om de onthaalfunctie van Brussel, van bezoekers, pendelaars en toeristen, terug op te nemen en hen gerust te stellen en uit te nodigen om naar de stad te komen, is van groot belang.

Uit gedetailleerde cijfers van de Brusselse gemeenten blijkt ook dat de crisis de ondernemers in bepaalde gemeenten meer treft dan in andere. In onderstaande grafiek (gecombineerde gegevens van zelfstandigen en kmo’s samen, rekening houdend met de steunmaatregelen) scoren de gemeenten Jette, Ganshoren en Sint-Agatha Berchem het slechts : meer dan 25 % van de bedrijven op hun grondgebied bevinden zich in segment 3. Sint-Jans-Molenbeek en Anderlecht, maar ook Ukkel, Evere, Sint-Gillis en Sint-Joost-ten-Node  volgen met tussen de 20 en 25 % ondernemers met negatieve vooruitzichten. In Brussel-Stad zit rond de 15 % van de ondernemers on slechte papieren.

"Deze scores zeggen enkel iets over het groot aantal voorheen gezonde zelfstandigen en kmo’s waarvan het onmiddellijke voortbestaan wordt bedreigd omdat ze gedurende het afgelopen jaar zware omzetverliezen leden, terwijl de vaste kosten bleven doorlopen. Daardoor hebben ze al hun reserves opgesoupeerd. Vele ondernemers injecteerden ondertussen volop hun privévermogen in hun onderneming, maar lang niet iedereen heeft die mogelijkheid. En ook wie wel nog extra privévermogen in de zaak pompte zit tegen zijn limieten. Heel wat van die ondernemers zijn op die manier ook volop hun zorgvuldig bij elkaar gespaarde pensioenreserves aan het opeten. Als deze bedrijven geen oplossing meer vinden, is de kans heel reëel dat hun problemen tot kettingreacties leiden binnen de logistieke ketens waardoor, ook bedrijven die nu nog over reserves beschikken in moeilijkheden zullen komen.", benadrukt Eric Van Den Broele, Research & Development Director bij Graydon.

"Wat deze cijfers bovendien nog te flatterend maakt, is dat het om een projectie gaat van de situatie op 13 maart 2021, de verjaardag van de eerste lockdown. Het feit dat, bijvoorbeeld, de toeristische sector na de opheffing van het reisverbod een groot volume aan vouchers voor geannuleerde reizen moet valideren, zit hier nog niet in verrekend, net zo min als de verplichte sluiting van een aantal sectoren die tegen 13 maart nog niet is afgelopen. Denk aan de horeca, denk aan de fitness-sector... De heropstart (voorraden aanvullen...) zal voor die bedrijven die door de sanitaire crisis in moeilijkheden kwamen alles behalve evident zijn. Op dit ogenblik komen deze bedrijven nog in aanmerking voor verschillende mogelijkheden tot betaaluitstel. Maar dat volstaat niet om hun onmiddellijk liquiditeitsprobleem op te lossen. Velen zullen extra leningen moeten aangaan waardoor op langere termijn ook hun solvabiliteit in het gedrang komt. Ook voor hun heropstart hebben ze dus extra begeleiding en steun nodig.“

Volgens een simulatie op basis van Graydon-algoritmes (zie rapport) gaat de totale, acute financieringsbehoefte van alle Brusselse zelfstandigen en kmo's die in maart vorig jaar nog gezond waren over een bedrag van 11,5 miljard euro (waarvan 3,5 miljard euro voor zelfstandigen en bijna 8 miljard euro voor kmo's).

"Wat deze cijfers onomstotelijk aantonen, is dat de diverse Vlaamse, Brusselse en federale steunmaatregelen waar we vanuit UNIZO mee voor hebben geijverd, absoluut noodzakelijk zijn gebleken om nóg veel erger te voorkomen", zegt Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van UNIZO. "Maar de cijfers tonen tegelijk de beperkingen aan van die steun, die nooit voldoende kan compenseren voor de schade die onze zelfstandigen en kmo's hebben geleden en vaak nog altijd lijden. Onze bedrijven snakken naar de mogelijkheid om opnieuw voluit te ondernemen, zodat ze zich zoveel mogelijk op eigen kracht uit deze crisis kunnen werken en onze economie nieuw leven kunnen inblazen. Daarom hebben we een ambitieuze(re) exitagenda nodig, met een zo kort mogelijk tijdsschema, uiteraard met oog voor de veiligheid, én in combinatie met een efficiënte vaccinatiecampagne, die ons zo snel mogelijk moet bevrijden. Wie de cijfers uit ons gezamenlijk rapport met Graydon grondig analyseert, beseft dat geen enkele beperking een dag langer mag duren dan strikt noodzakelijk in de strijd tegen de pandemie."

Info: U kan het integrale rapport van UNIZO en Graydon (met daarin ook cijfers voor het Brussels gewest en per Vlaamse provincie) hier downloaden

Meer weten?
Anton Van Assche, Coördinator UNIZO-werking in Brussel
GSM 0478/44.41.19 - E-mail anton.vanassche@unizo.be

Eric Van den Broele, Research & Development Director Graydon
GSM 0495/71 02 36 - E-mail eric.vandenbroele@graydon.be