9 op 10 kmo’s vrezen toename misbruik bij afschaffing van ziektebriefje. Meer inzetten op preventie in plaats van botweg ziektebriefje af te schaffen!

AFSCHAFFING VAN HET ZIEKTEBRIEFJE?

Sinds november vorig jaar zijn ziektebriefjes voor één dag afwezigheid niet meer verplicht in grote bedrijven met meer dan vijftig werknemers, en dat voor drie maal per jaar. Kmo’s kunnen van deze regelgeving afwijken. Daar behoudt de werkgever het recht om een ziektebriefje te vragen bij elke afwezigheid. Federaal minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid en ook Groen en Ecolo willen echter ook voor kmo’s het ziektebriefje schrappen. Een slecht idee, zo zegt ondernemersorganisatie UNIZO.

“We moeten misbruiken en onterechte afwezigheden in ondernemingen kunnen bestrijden”, zegt Bart Lodewyckx, gedelegeerd bestuurder UNIZO Limburg. “Dat heeft voor UNIZO niets te maken met conservatisme, zoals de minister eerder poneerde, of met het krampachtig vasthouden aan het ziektebriefje. Het ziektebriefje is op dit moment ook niet verplicht, het is wel het recht van de werkgever om hier beroep op te doen bij afwezigheid van de werknemer. Bij veel kmo’s heerst er vertrouwen maar we mogen ook niet naïef zijn, er zijn nu eenmaal werknemers die de kantjes ervan aflopen en onterecht op het werk afwezig zijn.”

ENKELE OPVALLENDE CIJFERS

(Vlaamse cijfers. Specifieke Limburgse cijfers worden enkel vermeld indien ze afwijken)

• 9 op 10 respondenten hadden het afgelopen jaar te maken met afwezige/zieke werknemers. 1 op 5 heeft te maken met frequent ziekteverzuim, dus werknemers die regelmatig voor korte periodes afwezig zijn. 
• 8 op 10 ondernemers vragen vandaag nog altijd een ziektebriefje bij korte afwezigheden (Limburg: 75%). Slechts 6% doet dat nooit. 8% pas na een aantal dagen, 6% doet het selectief: voor sommige werknemers wel, voor andere niet.
• 85% vindt het belangrijk om het ziektebriefje in alle gevallen te behouden (Limburg: 72%). 8% vindt het pas nodig na een aantal dagen. Slechts 5% pleit voor een afschaffing.
• De helft van de respondenten (56%) heeft de indruk dat medewerkers zich soms onterecht ziek melden. 3 op 10 hebben het volste vertrouwen in de ziektemeldingen van hun werknemers (Limburg: 35%).
• 6 op 10 ondernemers hadden al werknemers die afwezig waren omdat ze een baaldag hadden, bij 4 op 10 zien ze vaker ziekteverlof op maandagen of brugdagen (Limburg: 33%). Bij nog eens 4 op 10 ziekteverlof om voor (zieke) familieleden te zorgen. 1 op de 3 ondernemers geeft aan de indruk te hebben dat ziekteverlof ook misbruikt wordt door werknemers om andere activiteiten (vakantie, eigen renovatiewerken, opstart van een eigen zaak, …) te doen. Daarnaast wordt ziekteverlof ook misbruikt om geen opzegtermijn te moeten doen of als vorm van vervroegd pensioen.
• Slechts 1 op 10 ondernemers (13%) is ervan overtuigd dat het afschaffen van een medisch attest voor korte afwezigheden niet zou leiden tot een hoger ziekteverzuim in hun onderneming (Limburg: 18%, bijna 2 op 10). 9 op 10 kmo’s vrezen dus een toename van misbruik bij afschaffing van het ziektebriefje: 7 op 10 ondernemers gaat ervan uit dat sommige medewerkers er eerder misbruik van zullen maken dan anderen, en 15% van de respondenten vreest een hoger ziekteverzuim bij alle medewerkers. In Limburg zijn 8 op 10 kmo’s op hun hoede voor toegenomen misbruik.
• 85% heeft geen preventief verzuimbeleid. Nochtans zeggen 4 op 10 dat de aanpak van ziekteverzuim of het voeren van een verzuimbeleid een belangrijk punt van overleg is in de onderneming. 
• 3 op 10 ondernemers schakelen soms een controlearts in.
• Zieke werknemers hebben betekent in 7 op de 10 gevallen dat de ondernemer zelf dit overneemt en harder moet werken. Bij nog eens 6 op 10 ondernemers wordt het werk verdeeld onder collega’s. Daarnaast wordt ook een beroep gedaan op interimkrachten (15%), wordt (tijdelijk) extra personeel aangeworven (1 op 10) en/of worden acties ondernomen om de zieke medewerker zo snel mogelijk terug aan het werk te krijgen (1 op 10).
• 3 op 4 ondernemers zijn vragende partij / voorstander om de carensdag terug in te voeren als wapen in de strijd tegen ziekteverzuim (Limburg: 7 op 10).

Bart Lodewyckx: “Absenteïsme kost werkgevers handen vol geld. Naast de evidente kost van het gewaarborgd loon zijn er heel wat bijkomende gevolgen want het werk moet uitgesteld worden of herverdeeld over de andere personeelsleden. Dat heeft mogelijk een impact op de dienstverlening aan de klant, maar is ook nadelig voor de werksfeer en verhoogt de kans op uitval bij de resterende collega’s. Wie effectief ziek is kan in vele gevallen niet werken en moet de tijd krijgen om te genezen, maar vandaag is het ziektebriefje eigenlijk het enige instrument om mogelijke fraude te voorkomen. Dit zomaar afschaffen, zonder alternatief, zet de deur open voor (nog meer) misbruiken. We kunnen ons niet inbeelden dat dit is wat de minister wenst.” 

OOK ARTSEN TEGEN AFSCHAFFING ZIEKTEBRIEFJE

Ook de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (BVAS) is geen voorstander om het ziektebriefje af te schaffen en wijst naar de mogelijk schadelijke gevolgen: Het is de taak van huisartsen om patiënten die ziek zijn te onderzoeken. Het ziektebriefje is slechts het gevolg van een vaak noodzakelijk onderzoek. De eerste klachten kunnen een indicatie zijn dat er iets meer aan de hand is. Wie het doktersbezoek dan uitstelt, omdat een ziektebriefje niet meer nodig is, neemt het risico dat de aandoening verergert. Ook een online vragenlijst, zoals de minister eerder voorstelde, is geen goed idee. Zo’n attest kan een doktersbezoek niet vervangen.

Qua administratie blijft het ziektebriefje voor de privé bovendien al bij al beperkt. De frustratie is groter rond de verschillende soorten attesten (verschil voor onderwijs, politie, interim sector,…) en de paraplu-attesten. Ook de complexiteit van de (arbeids)wetgeving, waarbij er steeds meer van huisartsen wordt verwacht, is een belangrijke bron van frustratie. 

UNIZO staat er wel voor open om andere vormen bekijken om onrechtmatige afwezigheden op een meer efficiënte manier aan te pakken. Het ziektebriefje is niet heilig, maar het afschaffen moet kaderen in een brede hervorming en een andere aanpak van ziekteverzuim. 

MEER PREVENTIE

UNIZO vraagt om meer in te zetten op preventie. Uit de bevraging blijkt dat verzuimbeleid nog te weinig deel uitmaakt van de sociale dialoog. Slechts in 38% van de gevallen is het een vast item. Hierdoor ontbreekt er een hefboom om een gedragen preventiebeleid uit te werken. De uitbouw van een verzuimbeleid is voor kmo-werkgevers allesbehalve een evidentie. Enerzijds gelooft het merendeel van de ondernemers (30%) niet dat dit zinvol is, maar anderzijds ontbreekt het hen ook aan kennis (28%) en tijd (25%). UNIZO vraagt om hier bijkomende acties te ondernemen. 

Lodewyckx: “Ondernemers moeten veel meer met cijfers geïnformeerd en gesensibiliseerd worden over absenteïsme om een gedragen preventiebeleid uit te werken, in samenwerking met de externe dienst voor bescherming en preventie op het werk. Zij moeten een beleid en aanbod op maat van kmo’s uitwerken. Eens de preventieve aanpak in elke ondernemen op de rails staat, wordt het ziektebriefje automatisch overbodig.”