EU-VK-top biedt hernieuwde kansen voor onze kmo’s

Al van bij de start zorgt de Brexit voor kopzorgen bij ondernemers die aan de andere kant van het kanaal zakendoen. Vooral de zeer strikte en vaak ook ondoorzichtige douaneformaliteiten zijn een doorn in het oog van exporterende ondernemers. De nieuwe EU-VK-top lijkt nu hernieuwde kansen te bieden voor onze kmo’s.

“Er komt een vlottere doorstroming van goederen en minder administratie. Dit is een belangrijk keerpunt en betekent hopelijk dat de stugge administratiemolen en douaneproblematieken eindelijk van de baan geraken”, zegt Emiel Neyrinck, adviseur internationaal ondernemen bij UNIZO.

Gisteren vond er een top plaats tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, die een belangrijk keerpunt kan betekenen. Voor het eerst sinds het vertrek van het VK uit de EU werd een breed akkoord gesloten dat niet alleen de politieke banden aanhaalt, maar ook concrete economische verlichting biedt voor ondernemers aan beide zijden van het Kanaal.  

Een van de meest opvallende resultaten is de afspraak rond de wederzijdse erkenning van fytosanitaire normen. “Deze doorbraak is van groot belang voor kmo’s die actief zijn in de export & import van landbouwproducten, bloemen, planten en andere bederfelijke waar”, duidt Emiel Neyrinck.  “Sinds de Brexit ondervonden zij aanzienlijke hinder door douanecontroles, wachttijden en extra administratieve lasten.”

UNIZO heeft herhaaldelijk gewezen op de problemen die dit met zich meebracht voor de ondernemers. Uit een eerdere bevraging blijkt dat administratieve rompslomp de grootste frustratie van ondernemers is.

Nieuwe afspraken

De nieuwe afspraken voorzien in een versoepeling van deze controles, met als doel een vlottere doorstroming van goederen en minder papierwerk. Dit betekent concreet dat er geen permanente controles meer nodig zijn en dat certificaatverplichtingen bij binnenkomst in het VK kunnen vervallen. Hoewel het akkoord nog verder uitgewerkt en geïmplementeerd moet worden, is dit een duidelijke stap in de goede richting.

 In de bredere context van geopolitieke spanningen en economische onzekerheid is het versterken van de banden met trouwe bondgenoten zoals het VK van strategisch belang voor de EU. De top onderstreept het belang van samenwerking op domeinen zoals energie, defensie en klimaat, maar ook op het vlak van handel en logistiek. 

Emiel Neyrinck: “Dat is belangrijk voor Vlaamse en Brusselse ondernemers want het opent perspectieven voor meer stabiliteit, voorspelbaarheid en groeikansen in een markt die jarenlang onder druk stond. Het is nu hopen dat deze politieke akkoorden snel worden omgezet in praktische voordelen op het terrein. Onze kmo’s verdienen een handelsklimaat dat hen toelaat te focussen op ondernemen, in plaats van op papierwerk en grensformaliteiten.”

Gevolgen Brexit

Sinds de Brexit is de handel tussen België en het Verenigd Koninkrijk flink door elkaar geschud, zo blijkt uit een studie van de KU Leuven. Tussen 2018 en 2021 daalde de Belgische export naar het VK met zo’n 4 miljard euro – een verlies van 13%. Vooral sectoren zoals voeding, landbouw, visserij en chemie kregen het hard te verduren, onder meer door strengere douanecontroles en extra papierwerk. Die terugval vertaalde zich ook in een geschat verlies van 28.000 tot 32.000 jobs in België.

In 2022 leek er even beterschap op komst: de Belgische export groeide met 27,6%, vooral door stijgende grondstofprijzen en inflatie. Maar dat herstel was van korte duur. In 2023 daalde de vraag naar goederen opnieuw, wat leidde tot een afname van de handelsvolumes. De cijfers voor 2024 tonen een gemengd beeld: de export naar het VK bleef onder het niveau van voor de Brexit, terwijl de handel met andere niet-EU-landen zoals de VS en Canada wél toenam.

Cijfers van de Nationale Bank van België tonen aan dat in 2020 het aantal bedrijven dat imorteerde vanuit de UK met bijna  de helft daalde ten opzichte van het jaar voordien (van 33.797 naar 18.874), waarbij vooral kmo's zijn getroffen.

Kortom, de Brexit heeft blijvende littekens nagelaten in de Belgisch-Britse handelsrelatie. Vlaamse kmo’s in exportgevoelige sectoren hebben het zwaar gehad, en hoewel er tekenen van herstel zijn, blijft de situatie fragiel. De recente top tussen de EU en het VK komt dan ook op een cruciaal moment om het vertrouwen te herstellen en de handelsstromen opnieuw vlot te trekken.