Uit een onderzoek van professor Elke Van Hoof (VUB) blijkt dat zelfstandigen die kanker krijgen daar minder snel van genezen en er doorgaans meer onder lijden dan loontrekkenden. Ze blijven langer doorwerken, of gaan te snel terug aan de slag. “Die problematiek is niet nieuw, maar deze bevindingen komen erg hard binnen”, zegt UNIZO-topman Danny Van Assche.  UNIZO steunt de vraag van professor Van Hoof voor een beter socialezekerheidsstelsel voor zelfstandigen en breekt een lans voor een sterker gezondheidsbeleid.

Zelfstandigen laten hun onderneming niet in de steek. Niet werken betekent voor hen vaak het effectief sluiten van de zaak, terwijl veel kosten blijven doorlopen en het vervangingsinkomen laag is. Men vreest bovendien klanten te verliezen.

“Hoe kleiner de onderneming, hoe groter dit probleem want men heeft niemand om op terug te vallen”, zegt Danny Van Assche. “ Ondernemers kunnen niet rekenen op een gelijkwaardig sociaal vangnet als loontrekkenden en blijven dus langer aan de slag, met alle gevolgen vandien.”
Wat niet klopt is de stelling dat de uitkering waar ondernemers op terugvallen te maken heeft met het al dan niet lage loon dat ze zichzelf uitkeren. De uitkeringen voor zelfstandigen bij ziekte zijn forfaitair.

Bij ziekte betaalt het ziekenfonds aan een zelfstandige een vaste, forfaitaire uitkering uit. De uitkering bedraagt de 1.160,64 euro bruto op maandbasis voor zieke zelfstandigen die samenwonen met een partner die eigen inkomsten heeft. Heeft de zieke zelfstandige iemand ten laste dan bedraagt de uitkering 1.900,60 euro bruto op maandbasis. Een alleenstaande zal op maandbasis € 1.513,46 euro bruto aan uitkeringen ontvangen.  De uitkering voor een zieke samenwonende zelfstandige (1.160,64 euro) is zelfs lager dan de minimumuitkering voor een samenwonende zieke werknemers (1.299,66 euro).

UNIZO is al lang pleitbezorger voor de verdere uitbouw van verzekering voor arbeidsongeschiktheid zelfstandigen. Er zijn de laatste jaren al een aantal positieve aanpassingen voor de ziekte-uitkering doorgevoerd, maar de weg is nog lang. Concreet vraagt UNIZO een ziekte-uitkering afhankelijk van het inkomstenniveau en een zorgbudget dat ervoor moet zorgen dat geleidelijke intrede ondersteund kan worden door professionals.

Proportionele uitkering

Voor werknemers wordt een ziekte-uitkering berekend op basis van het brutoloon, zelfstandigen krijgen een forfaitair bedrag waarbij louter rekening wordt gehouden met de gezinssituatie. UNIZO pleit ervoor om het systeem van proportionele uitkeringen, dat vandaag enkel voor werknemers geldt, uit te breiden naar zelfstandigen. De huidige forfaitaire uitkeringsbedragen worden minimumuitkeringen even hoog als bij werknemers. 

Zorgbudget

Het Terug Naar Werk-traject voor zelfstandigen, dat na aandringen van UNIZO gerealiseerd werd, is alvast een stap in de goede richting. Vanaf nu kunnen zelfstandigen na arbeidsongeschiktheid genieten van meer structurele begeleiding om terug aan de slag te gaan. Dat is positief, maar zoals steeds is voorkomen beter dan genezen. Bovendien kunnen zelfstandigen geen beroep doen op gespecialiseerd advies over de aanpassing van hun werkplek. Daarom wil UNIZO het gezondheidsbeleid voor zelfstandigen versterkt zien met een specifiek zorgbudget.

Danny van Assche: “Dit budget wordt door de sociale zekerheid aan de zelfstandige ter beschikking gesteld, waarmee men tijdens de loopbaan investeringen kan doen in preventie en welzijn. Zo kan men gespecialiseerde hulp inroepen en worden problemen die aan de basis van langdurige uitval kunnen liggen, zoals werkdruk of emotionele belasting, tijdig en op gepaste wijze aangepakt. Daarnaast kan het gezondheidsbudget ook gebruikt worden om de werkplek aan te passen. Een zelfstandige die met ernstige rugklachten geconfronteerd wordt, heeft misschien nood aan aangepast ergonomisch materiaal en moet beroep kunnen doen op professionals die hem uitleggen hoe hij verder kan werken zonder zijn gezondheid verder te schaden. Bij werknemers is het vanzelfsprekend dat dergelijk materiaal en dergelijk advies beschikbaar is, waarom niet bij zelfstandigen? Zo’n gezondheidsbudget is in de eerste plaats een investering, maar zal zich terugverdienen in meer gezonde zelfstandigen en minder uitgaven inzake arbeidsongeschiktheid.”  UNIZO vraagt een startbudget van 1.000 euro, dat in de loop van de carrière kan aangevuld worden.