Vertrouwensverlies bij ondernemers: enkel in 2020 en 1993 nog lager dan in 2022
Voor het vijfde kwartaal op rij heeft de KMO-Barometer, de conjunctuurbarometer voor de Vlaamse zelfstandige ondernemers en kmo’s die UNIZO elk kwartaal opmaakt, een negatieve score. Het ondernemersvertrouwen blijft diep onder nul. De meest pessimistische verwachtingen zijn er rond laattijdige betalingen, rendabiliteit en kasstroom. UNIZO heeft voorstellen klaar om de betalingen vlotter te maken. De overheid kan alvast het goede voorbeeld geven.
We meten een lichte verbetering ten opzichte van vorig kwartaal, maar eigenlijk is deze verwaarloosbaar. De redenen voor de negatieve ondernemersconjunctuur zijn niet ver te zoeken: de hoge energie-, grondstof, transport- en loonkosten wegen op de bedrijven. De KMO-barometer peilt naar 9 verschillende indicatoren. Vooral de actuele en toekomstige situatie op vlak van rendabiliteit en de bezorgdheid om laattijdige betalingen van de klanten vallen op.
2022 in top drie van meest pessimistische jaren
In kwartaal 4 van 2022 bracht UNIZO voor het 140e kwartaal (35 jaar) op rij de UNIZO KMO-Barometer in kaart. Met een gemiddelde score van -18,8 pp over de vier kwartalen van 2022 heen, staat 2022 in de top 3 van meest pessimistische jaren in 35 jaar KMO-Barometer. Enkel in 2020 (-26,8 pp) en in 1993 (-21,3 pp) was het gemiddelde nog lager. In 2012 en 2013, de jaren van de mondiale financiële crisis en de Europese schuldencrisis, waren de scores ook sterk negatief (respectievelijk -18,6 en -13,2 pp). Sterk positieve scores zagen we op het eind van de jaren ’80 (optimisme na de val van de Berlijnse muur) en in de periode 2004-2007 (economische bloeiperiode). De evolutie van de UNIZO KMO-Barometer komt sterk overeen met die van de reële bbp-groei van België. De correlatie bedraagt 0,6.
Zorgen om laattijdige betalingen lopen op
De barometer geeft aan dat de bezorgdheid over tijdige betaling door klanten nooit zo groot is geweest. De huidige economische realiteit is hiervoor de grote verantwoordelijke. Maar liefst 4 op 10 ondernemers maakt zich zorgen over diens cashflowsituatie.
“Daar hebben we begrip voor, maar we roepen toch iedereen op om de betaalhygiëne zo goed mogelijk te respecteren om een domino-effect te vermijden", zegt UNIZO-topman Danny Van Assche. "We kijken vooral naar de overheid, die nu de beste leerling van de klas zijn." Uit de laatste cijfers die UNIZO verzamelde bleek dat het betaalgedrag van de federale overheid opnieuw achteruit gaat. De termijn tussen de factuurdatum en de datum van betaling bedraagt nu gemiddeld 48 dagen.
Misbruiken aanpakken
Uit de detailvragen blijkt dat 42% van de ondernemers op dit moment wordt geconfronteerd met betalingen langer dan 60 dagen na factuurdatum door klanten. Een kleine 70% geeft aan dat dit te wijten is aan de financiële situatie van de andere partij, maar in een derde van de gevallen gaat het om het bewust nalaten tijdig te betalen, ook door contracten die nog steeds in meer dan 60 dagen betaaltermijn voorzien.
Die misbruiken moeten strenger aangepakt worden. Onder impuls van UNIZO is er sinds februari 2022 een nieuwe betaalwetgeving die extra bescherming biedt. De wettelijke betalingstermijn, inclusief verificatieperiode, werd teruggeschroefd tot 60 dagen, of 30 dagen minder dan voorheen. Ook enkele andere achterpoortjes in de betalingswetgeving werden gesloten, zodat de betaling sneller moet gebeuren.
“De wet is dan wel aangescherpt, maar toch bedingen grote spelers nog vaak langere betaaltermijnen of verschuilen ze zich achter complexe administratieve procedures om de betaling uit te stellen. Kmo’s kunnen of durven hier zelf weinig aan doen. Daarom roepen we de economische inspectie op om de betaalwet proactief te handhaven. Dat gebeurt vandaag niet, men verschuilt zich achter een gebrek aan bevoegdheid. Door een kleine en logische wetsaanpassing kan dit snel verholpen worden”, aldus Danny Van Assche.
Nieuw wetsontwerp creëert luie betalers/consumenten
Er is een nieuwe wet op komst die UNIZO grote zorgen baart. Telkens wanneer de vervaldatum van een factuur verstrijkt zal een gratis ingebrekestelling moeten worden verstuurd waarop automatisch een extra wachttermijn van maar liefst 14 dagen volgt. Bovendien komen er extra formaliteiten bij, waarop zelfs strafsancties staan wanneer ze niet worden nageleefd.
Danny Van Assche: “We begrijpen de geest van deze wetgeving, men wil exuberante intresten en boetes aanpakken die grotere spelers opleggen en waardoor mensen sneller in de financiële problemen komen. Maar dat doen kmo’s helemaal niet. Daar ligt de focus bij laattijdige betaling helemaal niet op het innen van mogelijke boetes, men wil vooral dat de (basis) factuur snel betaald wordt. De ironie van deze nieuwe regels is dat de sectoren die ‘gekend’ zijn voor misbruiken en daardoor al een specifieke regulering hebben (telecom, energie, water, banken), dus men reguleert hier de foute groep."
UNIZO vreest dat dit de consument zal aanmoedigen om facturen later te betalen. Men maakt de consument ‘gewoon’ dat er sowieso eerst een gratis herinnering komt. "Bij een aantal consumenten zal later betalen hierdoor de norm zal worden, want er komt toch nog eerst een herinnering plus veertien dagen extra tijd”, zegt Danny Van Assche. UNIZO vreest ook voor een averechts effect op schuldopstapeling bij de consument, want het werkt uitstel in de hand. Dat brengt dan weer de cashflow van de kmo’s en zelfstandigen in gevaar.
UNIZO vraagt daarom dat er alsnog in het wetsontwerp een uitzondering wordt voorzien op de gratis herinnering en 14 dagen wachttermijn voor micro-ondernemingen, die het minst beschikken over een automatische opvolgsysteem van facturen en het kwetsbaarst zijn qua cashflowpositie.