Uit nieuwe Europese cijfers blijkt dat in 2021 het aantal gunningen van overheidsopdrachten aan kmo’s is opnieuw gedaald ten opzichte van 2020, van 34 procent naar 28 procent. België behaalt hiermee een weinig benijdenswaardige podiumplaats, want enkel Roemenië doet het nog slechter. Opmerkelijk is dat de deelname door kmo’s aan overheidsopdrachten wél gestegen is, van 54 procent in 2020 naar 59 procent in 2021. Hiermee laten we nog zeven andere landen achter ons, maar behoren we wel nog steeds bij de slechtste leerlingen van de klas. UNIZO roept alle overheden op om de beloofde acties nu om te zetten in de praktijk. “De kmo’s halen steeds minder opdrachten binnen, terwijl het aantal inschrijven op deze aanbestedingen wel stijgt. Dat is frustrerend. Tijd voor onze overheden om de daad bij het woord te voegen en de opdrachten echt kmo-vriendelijker te maken!”, zegt UNIZO-topman Danny Van Assche. 

 

Toegankelijkheid overheidsopdrachten voor kmo’s 

Het is voor kmo’s nog steeds moeilijk om overheidsopdrachten in de wacht te slepen. Beleidsmakers op alle niveaus zijn hiervan op de hoogte en ondernemen hier ook stappen in. In november 2021 nam de federale regering het actieplan “Toegang van kmo’s tot overheidsopdrachten bevorderen” aan, waarin vele aanbevelingen van UNIZO, Nelectra, Bouwunie, NAV, Fenavian/Brema werden opgenomen. Een belangrijke verwezenlijking uit dat actieplan is de recente wet die een grotere transparantie over overheidsopdrachten creëert: hoeveel geld gaat er naar overheidsopdrachten, aan wie worden de opdrachten gegund, welke criteria worden er gebruikt,….  Momenteel zijn er  enkel cijfers over (grotere) overheidsopdrachten die de EU- drempel bereiken, niet over opdrachten onder die drempel. Dat beeld is nodig om een beleid te kunnen uitstippelen om de toegang van kmo’s tot overheidsopdrachten te verbeteren. 

Men werkt ook aan de vernieuwing van het e-procurement platform, met het oog om dit eenvoudiger te maken voor aanbesteders en ondernemers. Ondernemers moeten dat platform gebruiken om overheidsopdrachten te vinden en hierop in te schrijven.  Ook werd zeer recent de (tijdelijke) mogelijkheid voorzien om makkelijker een voorschot te kunnen krijgen bij overheidsopdrachten. Dit werd ingevoerd om de liquiditeitsproblemen die ondernemers ondervinden door de Oekraïnecrisis te verzachten. 

Op Vlaams niveau organiseerde de Vlaamse regering in samenwerking met UNIZO en Bouwunie al verschillende infosessies over kmo’s en overheidsopdrachten. In september 2022 was er nog een succesvolle beurs waar kmo’s en verschillende Vlaamse aanbesteders en dienstverleners over overheidsopdrachten elkaar konden ontmoeten. 

Ook op lokaal niveau riep bevoegd minister Bart Somers eerder op om lokale kmo’s meer kansen te geven bij overheidsopdrachten. De VVSG organiseerde eerder inspiratietafels voor aankoopverantwoordelijken bij lokale besturen over best practices om overheidsopdrachten kmo- vriendelijk te maken.

Goede intenties omzetten in praktijk

Er is de laatste jaren duidelijk meer aandacht om overheidsopdrachten toegankelijk te maken voor kmo’s. Danny Van Assche: “Er worden goede initiatieven genomen, we merken ook dat kmo’s beter de weg vinden om deel te nemen aan overheidsopdrachten. Frustrerend is dan wel om vast te stellen dat het aantal gunningen aan kmo’s daalt. Hoog tijd dat al deze goede intenties worden omgezet in de praktijk.”