12 maart 2021

Rapport UNIZO en Graydon na één jaar corona: "Financiële situatie zelfstandigen en kmo's is onthutsend"

"1 op 5 zelfstandigen en 1 op 3 kmo's in Vlaanderen in zware geldnood!"
"Reëel probleem nog groter dan momentopname weergeeft."

(UNIZO en Graydon maakten ook dezelfde oefening voor het Brussels gewest.
De analyse daarvan vindt u onder deze link...)

Na één jaar corona zitten 1 op 5 (20,4%) Vlaamse zelfstandigen en dik 1 op 3 (36,4%) Vlaamse kmo's in zware financiële problemen. Het gaat om bedrijven die door al hun geldreserves zitten en dringend nood hebben aan een financiële injectie om deze crisis te overleven. Opvallend daarbij is dat het overgrote deel één jaar geleden nog in blakende financiële gezondheid was. Focussen we ons enkel op die voordien gezonde groep zelfstandigen en kmo's, dan komen we nog altijd uit op respectievelijk 17,7% en 31,3% die vandaag in slechte financiële papieren zitten. Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van UNIZO en Graydon, bij bedrijven tot 50 werknemers, naar aanleiding van één jaar pandemie in ons land.

De situatie is erg verontrustend, maar ze was nog veel erger geweest zonder de federale en Vlaamse steunmaatregelen, die duidelijk hun nut hebben bewezen en hun doel niet hebben gemist. Als deze steunmaatregelen, waar UNIZO sterk heeft op aangedrongen en waarvoor de betrokken overheden grote inspanningen hebben geleverd, er niet waren geweest, dan zaten vandaag 34% van de Vlaamse zelfstandigen die voor de crisis gezond waren in geldnood en 47,7% van de kmo's. Bij de zelfstandigen hebben de steunmaatregelen dus voor een halvering gezorgd van het aantal financieel gehavende zelfstandigen, bij de kmo's gaat het om een vermindering met één derde. Maar dat neemt niet weg dat de toekomst van in absolute cijfers 144.000 voorheen gezonde Vlaamse zelfstandigen en kmo's (goed voor in totaal 331.500 voltijdse jobs of het equivalent daarvan) heel onzeker is.

"Deze bedrukkende scores zeggen enkel iets over het groot aantal voorheen gezonde zelfstandigen en kmo’s waarvan het onmiddellijke voortbestaan wordt bedreigd omdat ze gedurende het afgelopen jaar zware omzetverliezen leden, terwijl de vaste kosten bleven doorlopen. Daardoor hebben ze al hun reserves opgesoupeerd. Vele ondernemers injecteerden ondertussen volop hun privevermogen in hun onderneming, maar lang niet iedereen heeft die mogelijkheid. En ook wie wel nog extra privévermogen in de zaak pompte zit tegen zijn limieten. Heel wat van die ondernemers zijn op die manier ook volop hun zorgvuldig bij elkaar gespaarde pensioenreserves aan het opeten. Als deze bedrijven geen oplossing meer vinden, is de kans heel reëel dat hun problemen tot kettingreacties leiden binnen de logisieke ketens waardoor, ook bedrijven die nu nog over reserves beschikken moeilijkheden zullen komen", benadrukt Eric Van Den Broele, Research & Development Director bij Graydon. "Wat deze cijfers bovendien nog te flatterend maakt, is dat het om een projectie gaat van de situatie op 13 maart 2021, de verjaardag van de eerste lockdown. Het feit dat, bijvoorbeeld, de toeristische sector na de opheffing van het reisverbod een groot volume aan vouchers voor geannulleerde reizen moet valideren, zit hier nog niet in verrekend, net zo min als de verplichte sluiting van een aantal sectoren die tegen 13 maart nog niet is afgelopen. Denk aan de horeca, denk aan de fitness-sector... De heropstart (voorraden aanvullen...) zal voor die bedrijven die door de sanitaire crisis in moeilijkheden kwamen alles behalve evident zijn. Op dit ogenblik komen deze bedrijven nog in aanmerking voor verschillende mogelijkheden tot betaaluitstel. Maar dat volstaat niet om hun onmiddellijk liquiditeitsprobleem op te lossen. Velen zullen extra leningen moeten aangaan waardoor op langere termijn ook hun solvabiliteit in het gedrang komt. Ook voor hun heropstart hebben ze dus extra begeleiding en steun nodig."

Volgens een simulatie op basis van Graydon-algoritmes (zie rapport) gaat de totale, acute financieringsbehoefte van alle Vlaamse zelfstandigen en kmo's die in maart vorig jaar nog gezond waren over een bedrag van 25 miljard euro (waarvan 5,9 miljard euro voor zelfstandigen en 19,2 miljard euro voor kmo's).

"Wat deze cijfers onomstotelijk aantonen, is dat de diverse Vlaamse en federale steunmaatregelen waar we vanuit UNIZO mee voor hebben geijverd, absoluut noodzakelijk zijn gebleken om nóg veel erger te voorkomen", besluit Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van UNIZO. "Maar de cijfers tonen tegelijk de beperkingen aan van die steun, die nooit voldoende kan compenseren voor de schade die onze zelfstandigen en kmo's hebben geleden en vaak nog altijd lijden. Onze bedrijven snakken naar de mogelijkheid om opnieuw voluit te ondernemen, zodat ze zich zoveel mogelijk op eigen kracht uit deze crisis kunnen werken en onze economie nieuw leven kunnen inblazen. Daarom hebben we een ambitieuze(re) exitagenda nodig, met een zo kort mogelijk tijdsschema, uiteraard met oog voor de veiligheid, én in combinatie met een efficiënte vaccinatiecampagne, die ons zo snel mogelijk moet bevrijden. Intussen moeten heel wat corona-steunmaatregelen blijven doorlopen, zeker en vooral voor die bedrijven en sectoren die momenteel nog altijd stil liggen of op een fractie van hun normale niveau draaien. We kijken ook uit naar bijkomende steunmaatregelen zoals de herinvoering van de corona tax shelter voor kmo's en, in het bijzonder, de in het vooruitzicht gestelde Vlaamse herstartlening die de vele bedrijven in geldnood moet helpen om toch al zeker te kunnen heropstarten. Wie de cijfers uit ons gezamenlijk rapport met Graydon grondig analyseert, beseft dat geen enkele beperking een dag langer mag duren dan strikt noodzakelijk in de strijd tegen de pandemie."

Een visuele voorstelling van de financiële situatie bij zelfstandigen en kmo's volgens de ninegrids van Graydon:

In de rij onderaan (segmenten 1,2 en 3) bevinden zich de zelfstandigen die snakken naar een onmiddellijke cash-injectie.
De rij in het midden (segmenten 4, 5 en 6) huisvest de zelfstandigen die aan de bodem van hun financiële reserves zitten.
In de rij bovenaan (segmenten 7, 8 en 9) zitten de zelfstandigen met voorlopig nog ruim voldoende reserves.

Ninegrid zelfstandigen in Vlaanderen (zonder steunmaatregelen)

Zelfstandigen zonder steunmaatregelen