Re-integratie van langdurig zieken in tijden van arbeidsmarktkrapte

Krapte op de arbeidsmarkt

Het tekort op de arbeidsmarkt maakt ons als ondernemer zenuwachtig, we zitten met de handen in het haar omdat we onze vacatures niet ingevuld krijgen. UNIZO is actief bezig met de her-activering van de langdurig zieken, werklozen en ouderen. Dit is een taak die op de schouders van zowel de bemiddelingsdiensten, werkgevers als de werknemers ligt.

Langdurig ziekte heeft een hoog prijskaartje. Enerzijds voor de werkgever, de sociale zekerheid en de maatschappij maar daarnaast heeft het zeker ook een invloed op de arbeidsongeschikte werknemer. We denken dan aan inkomstenverlies en het verlies van sociale contacten, zaken die vaak leiden naar nog meer gezondheidsproblemen.

Wat zijn de mogelijke opties om onze vacatures ingevuld te krijgen en langdurig zieken te re-integreren

1. Het opzetten van een re-integratietraject

Kunnen we onze werknemer aangepast of ander werk geven in afwachting van het opnieuw uitoefenen van zijn/ haar dagdagelijkse taken? Het is mogelijk dat een werknemer na bijvoorbeeld een kankerbehandeling tijd nodig heeft om volledig te herstellen. Vermoeidheid zorgt er dan voor dat een voltijdse tewerkstelling of lange verplaatsingen nog niet mogelijk zijn. In dat geval kan progressieve tewerkstelling een nuttig instrument zijn die het de werknemer mogelijk maakt om het werk te hervatten op het ritme van zijn/ haar herstel en idealiter wordt het werk ook aangepast naar de mogelijkheden van de werknemer (inclusief jobdesign).

Indien een werknemer definitief ongeschikt blijk te zijn voor het overeengekomen werk, bijvoorbeeld: een bouwvakker verliest een been door een verkeersongeval of een vertegenwoordiger mag niet langer autorijden door gezichtsproblemen of diabetes – dan zitten we in het scenario van individueel maatwerk.

Individueel maatwerk biedt financiële ondersteuning aan werkgevers en zelfstandigen bij de tewerkstelling van personen met een erkende arbeidsbeperking:

Loon- en begeleidingspremie (werkgevers) / ondersteuningspremie (zelfstandigen)

• Doel: tegemoetkomen aan de eventuele bijkomende kosten of de lagere productiviteit ten gevolge van de arbeidsbeperking.
• De begeleidingspremie maakt (professionele) begeleiding op de werkvloer mogelijk voor zowel de werknemer met de arbeidsbeperking als voor de collega’s en zelf ook de werkgever.

Enkele voorbeelden in kader van de loonpremie:

Lager tempo = rendementsverlies, vaker fouten = moeten worden rechtgezet door collega’s, aanpassingen van het uurrooster en/ of takenpakket. De loonpremie compenseert de tijd die de collega’s verliezen met helpen.

Enkele voorbeelden van de begeleidingspremie:

Extra begeleiding door een interne of externe dienstverlener. Bv: Iemand keer terug en lijdt nog aan een psychische aandoening. De job wordt nauwgezet uitgevoerd maar het contact met de collega’s en eventuele klanten verloopt stroef. Een extern gekwalificeerde begeleider informeert de collega’s van de werknemer met de psychische aandoening over zijn situatie, alsook bemiddelt deze tussen de collega’s. Op de werkvloer kan de werknemer nauwe opvolging krijgen door een collega-coach. De begeleidingspremie zal de tijd van de collega-coach of de kost van de extern gekwalificeerde begeleider compenseren.

2. Aantrekken / selecteren van personen uit een langdurig ziektetraject

Ander werk na een beroepsziekte? Werknemers kunnen zich gratis herscholen via opleiding.

Dit kan voorgesteld worden door de werknemer, de werkgever of het Federaal agentschap voor beroepsrisico’s (Fedris). Welke herscholing is mogelijk:

• Een beroepsopleiding georganiseerd of gesubsidieerd door een dienst voor arbeidsbemiddeling en/ of voor beroepsopleiding (via VDAB, FOREM, ACTIRIS)
• Een individuele beroepsopleiding in een onderwijsinstelling die ofwel erkend is of ofwel aanbevolen wordt door een dienst voor arbeidsbemiddeling en/ of beroepsopleiding.
• Een opleiding bij je huidige of een andere werkgever of door een sectoraal opleidingscentrum.

Tijdens de hele periode dat de persoon een opleiding volgt heeft hij/ zij recht op een vergoeding van 100% blijvende arbeidsongeschiktheid. Ook de verplaatsingskosten van en naar de opleiding worden terugbetaald. De opleiding zelf is altijd gratis voor de cursist. Fedris betaalt deze.

Financiële ondersteuning en begeleiding van de werkgever

• VDAB ondersteunt je financieel bij de aanwerving en helpt je met de begeleiding op de werkvloer:
  • Individueel maatwerk
  • Tegemoetkoming voor arbeidsgereedschap, kledij, arbeidspostaanpassingen
  • Tegemoetkoming in de verplaatsingskosten
  • Bijstand tolk Vlaamse gebarentalen
  • Gespecialiseerde individuele beroepsopleiding (GIBO)
  • Jobcoaching

• GOB’s (gespecialiseerde opleidings-, begeleidings-, en bemiddelingscentra) en GTB’s (gespecialiseerde trajectsbepalings- en begeleidingsdiensten) geven advies en ondersteuning bij de aanwerving en tewerkstelling.

• Je kan deelnemen aan DUO-day. Zet de deuren van je organisatie voor één dag open voor een werkzoekende met een arbeidsbeperking. Die vormt dan samen met een van je werknemers een duo. Zowel de werkzoekende als de organisatie doen voordeel met deze ervaring. DUO-day is een initiatief van GTB in samenwerking met UNIZO, VERSO, VDAB, VOKA en de Werkplekarchitecten.

Recente regelgeving

Sinds 2024 zijn de regels rond re-integratie van langdurig zieken aangescherpt. Werknemers die langer dan een jaar ziek zijn, krijgen een verplichte beoordeling van hun arbeidspotentieel en kunnen verplicht worden tot een re-integratietraject. Zowel werkgevers als ziekenfondsen hebben nu meer verantwoordelijkheden om langdurig zieken te begeleiden en te informeren over hun mogelijkheden.

• Rol van de werkgever: Werkgevers zijn verplicht om een actief verzuimbeleid te voeren en regelmatig contact te houden met langdurig zieken. Ze moeten vanaf de tweede maand van arbeidsongeschiktheid 30% van de ziekte-uitkering betalen (met uitzondering voor kmo’s). 
• Re-integratietraject: Zowel werknemer als werkgever kunnen een re-integratietraject opstarten, waarbij de werknemer dit al vanaf de eerste maand kan aanvragen. De werkgever kan dit doorgaans na drie maanden doen, tenzij er sprake is van definitieve ongeschiktheid
• Progressieve werkhervatting: Dit is een belangrijk instrument, waarbij werknemers geleidelijk het werk hervatten, vaak met behoud van een deel van hun uitkering. Dit vereist toestemming van de adviserend arts van het ziekenfonds.