Open brief aan Zuhal Demir: Beperken van middengeschoolde economische migratie treft bij uitstek Vlaamse kmo’s

Uit het laatste jaarrapport over economische migratie in Vlaanderen blijkt dat bijna 70% van de aanvragen voor arbeidsmigranten die een middengeschoolde knelpuntfunctie uitvoeren door kmo’s tot 50 werknemers worden  gedaan. We kunnen dus niet anders dan vaststellen dat de voorstellen van minister Demir om economische migratie in te perken door verschillende middengeschoolde functieprofielen te schrappen vooral de Vlaamse kmo treffen.

De lijst van knelpuntberoepen bij VDAB stijgt jaar na jaar terwijl de migratielijst voor knelpuntberoepen daalt. Door de schrapping van tal van profielen wordt het de kmo’s niet enkel administratief moeilijker gemaakt maar zal het voor veel beroepen onnodig lang duren, omdat ze nu via een andere ingangspoort moeten aanvragen. Het voordeel van de migratielijst is dat het werkgevers een extra wachttijd van 9 weken bespaart. Ondernemers blijven ‘enkel’ zitten met de wachttijd voor een gecombineerde vergunning, die in het slechtste geval al snel 6 maanden in beslag kan nemen. We herinneren de minister graag aan het regeerakkoord waarin kmo’s worden omschreven als de ruggengraat van onze economie en dat administratieve vereenvoudiging een absolute prioriteit is.

De minister heeft gelijk dat ze wil inzetten op de beschikbare populatie in Vlaanderen. Maar met deze instant beslissing zet ze wel talloze kmo’s per direct op droog zaad, zonder dat er ook een oplossing wordt aangereikt. Het gaat hier namelijk niet om laag- maar middengeschoolden en die zijn nu eenmaal niet op een, twee, drie opgeleid tot die knelpuntberoepen.

Daarom vragen we concreet om de lijst van knelpuntenberoepen in het kader van economische migratie jaarlijks mee te laten evolueren met alle statistische kwantitatieve middengeschoolde tekorten in de VDAB-knelpuntberoepenlijst. Zorg daarbij ook voor een werkbare oplossing voor die middengeschoolde knelberoepen die niet eens op de VDAB-lijst geraken omdat ze gewoon onvoldoende volumes hebben om statistisch relevant te zijn. Denk aan beroepen als de diamantbewerker of -sorteerder, natuursteenbewerker, glaswerker, houtskeletbouwer, enz…

Een tot op vandaag onderbelicht, maar wel belangrijk, neveneffect van het voornemen van de minister is dat de Vlaamse Regering bedrijven nog meer richting detacheringen zal duwen. Ons land bekleedt hierin nu al de vierde plaats binnen Europa. In 2020 was Vlaanderen goed voor meer dan 160.000 gedetacheerden terwijl er in 2024 ‘slechts’ 20.000 economische migranten waren. Niet alle detacheringen zijn per definitie problematisch, maar ze zijn wel gevoeliger aan sociale inbreuken, denk maar aan de uitbuiting van werknemers én aan oneerlijke concurrentie ten aanzien van andere bedrijven. Nochtans is de strijd tegen sociale fraude ook een belangrijke hoeksteen in het beleid van de minister. Economische migratie beoogt dit net te voorkomen. De arbeidsmigrant staat op de payroll van de onderneming en ontvangt het gangbare loon binnen de sector.  En de overheid verzekert zich op deze manier van zowel sociale bijdragen als belastingen. Bij detachering worden die bijdragen en belastingen immers -of beter gezegd hopelijk- betaald in het uitzendland. Maar detachering is voor sommige sectoren zelfs geen oplossing, simpelweg omdat deze profielen niet in Europa te vinden zijn. 

Voor werkgevers is de zoektocht naar personeel in het buitenland heus geen gemakkelijkheidsoplossing. Als ze hier personeel kunnen vinden, geniet dat de absolute voorkeur. Maar het bedrijf moet blijven draaien en vacatures geraken vandaag moeilijk of niet ingevuld, dat is nu eenmaal de realiteit die niet van vandaag op morgen verandert. Dus zorg er op zijn minst voor dat bedrijven die geen andere opties vinden in Vlaanderen, de andere gewesten of de rest van Europa, om snel en eenvoudig die knelpuntberoepen te kunnen invullen met derdelanders die daartoe bereid zijn. Van zodra deze profielen in voldoende mate beschikbaar zijn in België, door sterk in te zetten op opleidingen naar knelpuntberoepen, verandert natuurlijk de zaak.

En anders, dan rest alleen de mogelijkheid om een vestiging in Wallonië of Brussel te openen, daar staan deze profielen nog wel op de lijst.