Openingstijden

Handelaars zijn verplicht om de wetgeving over ‘openingsuren’ te respecteren. Dat betekent dat ze zich moeten houden aan:

• Een wekelijkse rustdag. Dat is een volledige dag die begint om 5u of 13u en 24u later eindigt. De meeste handelaars kiezen zondag als hun wekelijkse rustdag, maar dat mag ook een andere dag zijn. De wekelijkse rustdag moet wel 3 maanden dezelfde blijven, je kan dus niet zomaar van rustdag wisselen. Als je je rustdag wijzigt dan moet je die wijziging minstens één week vóór het begin van de maand waarin de wijziging van toepassing zal zijn, op een duidelijke en van buitenaf zichtbare wijze melden.

De wet voorziet echter zelf wel een uitzondering: valt de wekelijkse rustdag onmiddellijk voor een wettelijke feestdag, dan mag de handelaar hem overbrengen op de dag na die wettelijke feestdag.

• De wettelijke sluitingsuren:
  • voor 5 uur en na 20 uur;
  • voor 5 uur en na 21 uur op vrijdag en de werkdagen die aan een wettelijke feestdag voorafgaan. Als de wettelijke feestdag een maandag is, dan mag de winkel de zaterdag daarvoor tot 21 uur openblijven.

Voor nachtwinkels en inrichtingen voor seksuitbating voor volwassenen gelden afzonderlijke regels. Zij kunnen eveneens bij gemeentelijk reglement onderworpen aan een verplichte vergunning.

Uitzonderingen

Er gelden 4 uitzonderingen op deze regels:

1. Diensten

De regels over de wekelijkse rustdag en de wettelijke sluitingsuren gelden alleen voor de kleinhandel. Lever je diensten, dan ben je er niet door gebonden.

2. Sectorale uitzonderingen

Bepaalde sectoren zijn niet onderworpen aan de wetgeving:

• verkoop ten huize van een andere consument dan de koper (bv.: "home party’s");
• verkoop aan huis op uitnodiging van de consument;
• verkoop en dienstverlening in de openbare stations (treinen, metro…);
• verkoop en dienstverlening in havenzones en internationale luchthavens;
• dienstverlening die wegens dringende noodzakelijkheid uitgevoerd moet worden;
• de verkoop in tankstations of vestigingseenheden gelegen op het domein van autosnelwegen, van een assortiment algemene voedingswaren en huishoudelijke artikelen, uitgezonderd gedistilleerde alcoholhoudende dranken en gisthoudende dranken, met een alcoholvolume van meer dan 6 %, op voorwaarde dat de nettoverkoopoppervlakte niet groter is dan 250 m²

• verkoop en dienstverlening in ziekenhuizen. (bv. supermarkt in ziekenhuis)

De bepalingen over de sluitingsuren en de wekelijkse rustdag zijn ook niet van toepassing op de vestigingseenheden waarvan de hoofdactiviteit de verkoop van een van de volgende productgroepen uitmaakt:

• kranten, tijdschriften, tabak en rookwaren, telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij;
• dragers van audiovisuele werken en videospelen, alsook de verhuur ervan;
• brandstof en olie voor autovoertuigen;
• consumptie-ijs in individuele porties;
• voedingswaren die in de vestigingseenheid worden bereid en er niet worden verbruikt.

Er is sprake van een hoofdactiviteit indien de verkoop van de productgroep die de hoofdactiviteit uitmaakt, minstens 50 % van de jaarlijkse omzet vertegenwoordigt.

3. Uitzonderingen voor beurzen, markten of bijzondere omstandigheden (feestdagen, solden, … )

Je mag als handelaar niet zelf beslissen om naar aanleiding van bijvoorbeeld een feestdag, een jaarmarkt, … 7 op 7 open te zijn.

Het is enkel het College van Burgemeester en Schepenen die daarover kan beslissen. Ze kan op verzoek van één of meerdere handelaars per jaar maximum 15 rustdagen opheffen voor bijzondere en voorbijgaande omstandigheden of ter gelegenheid van jaarbeurzen en jaarmarkten.

Deze afwijkingen gelden voor alle betrokken handelaars hetzij voor het volledige grondgebied van de gemeente hetzij voor een deel ervan (deelgemeente, wijk of winkelstraat). In geen geval kunnen individuele afwijkingen worden toegestaan. Individuele afwijkingen, zoals voor een opendeurdag in jouw zaak kunnen dus in principe niet op uw wekelijkse rustdag. Afwijkingen in de sector (vb. bakkerijen, bloemenwinkels, e.a.) zijn evenmin toegelaten.

Als u uitzonderlijk toch wilt open zijn op de dag dat je jouw wekelijkse rustdag neemt, moet je dus nagaan of de gemeente voor die week een afwijking toegestaan heeft of alsnog wil toestaan (aan alle handelaars). In de Kerstperiode en bij het begin van de solden voorzien veel gemeenten meestal afwijkingen.

In geval van afwijking door de gemeente mag je dus wel 7 dagen op 7 open zijn. Opgelet: Indien er personeel tewerk gesteld wordt, moet er rekening gehouden worden met de regels op de tewerkstelling van personeel op zondag. Er is immers een maximum van 6 koopzondagen.

4. Toeristische centra

Ook in toeristische gebieden zijn er afwijkingen. Een overzicht van de afwijkingen vind je op de website van de FOD Economie.

Uw medewerkers hebben elk jaar recht op 10 wettelijke feestdagen, waarop ze in principe niet mogen worden tewerkgesteld.  Niet gepresteerde dagen die u als werkgever dient te betalen.  Maar wat als bepaalde van die feestdagen samenvallen met een zondag of een gewone inactiviteitsdag in uw onderneming, pakweg een zaterdag, of uw wekelijkse rustdag?

Vervangingsdag

Indien een feestdag samenvalt met een zondag of een gewone inactiviteitsdag in de onderneming, moet een vervangingsdag worden bepaald.  Deze vervangingsdag wordt vastgesteld op een gewone activiteitsdag in de onderneming. De vervangingsdag kan vrij worden gekozen, maar moet vallen binnen hetzelfde kalenderjaar. Op deze manier wordt voor een voltijdse medewerker het recht op 10 feestdagen per jaar gegarandeerd. 

Procedure van vaststelling

De vervangingsdag voor feestdagen die op een zondag of een gewone inactiviteitsdag in de onderneming vallen, wordt vastgesteld via een specifieke procedure. Er speelt een klaar en duidelijke cascade.

• In eerste instantie komt het de paritaire (sub)comités toe om bij algemeen verbindend verklaarde collectieve arbeidsovereenkomst de vervangingsdag sectoraal vast te stellen, dit voor alle of een deel van de ondernemingen die onder hun bevoegdheid vallen. 
• Indien op sectoraal niveau niets is bepaald, kan de ondernemingsraad een beslissing treffen.  
• Bij ontstentenis van een beslissing van de ondernemingsraad of wanneer er geen ondernemingsraad is, dan kan op het niveau van de onderneming een regeling worden getroffen tussen de werkgever enerzijds en de syndicale afvaardiging anderzijds. 
• Bij gebrek aan overeenstemming met de syndicale afvaardiging of bij gebrek aan een syndicale afvaardiging, kan dit akkoord direct met de werknemers worden gesloten.  Indien evenwel ook op dit vlak geen knopen worden doorgehakt, dan worden de vervangingsdagen vastgesteld bij individueel akkoord tussen werkgever en werknemer. 
• Lukt zelfs dat niet, dan wordt de feestdag principieel vervangen door de eerste gewone activiteitsdag die in de onderneming op de bewuste feestdag volgt.

Bekendmaking

Indien een regeling werd uitgewerkt die voor de volledige onderneming geldt, dan bent u als  werkgever verplicht vóór 15 december in de lokalen van de onderneming een ondertekend en gedateerd bericht aan te plakken waarin de vervangingsdagen van de feestdagen die met een zondag of een gewone inactiviteitsdag samenvallen, worden aangekondigd. 

Een kopie van dit bericht wordt dan aan het arbeidsreglement gehecht. 

Op pop-up winkels zijn dezelfde regels omtrent openingstijden en tewerkstelling van personeel van toepassing als in andere handelszaken.